Οι τρεις Ιεράρχες

του Έκτορα-Παναγιώτη Μελισσινού
μαθητή του Κολλεγίου Αθηνών

Αξιότιμοι κριτές, αγαπητό κοινό , καλημέρα σας!

Βρίσκομαι σήμερα εδώ, με αφορμή τον εορτασμό των Τριών Μεγάλων Πατέρων της εκκλησίας, των υπερμάχων και δημιουργών της αρμονικής και ισόρροπης σύνθεσης της κλασικής ελληνικής σοφίας με τη χριστιανική πίστη και παράδοση, των Τριών Ιεραρχών. Αυτές οι τρεις γιγάντιες πνευματικές μορφές που με σοφία, σύνεση και παρρησία όρθωσαν το ελληνοχριστιανικό οικοδόμημα, στήριξαν και υποστήριξαν το δίπολο Ελληνισμού – Ορθοδοξίας. Το έργο τους είναι διαχρονικό και φτάνει ως τις μέρες μας. Σήμερα η απεριόριστη ροή πληροφοριών και ο “βομβαρδισμός” του ατόμου με ανεξάντλητες πληροφορίες έχει οδηγήσει στη συχνή παραποίηση της αλήθειας και διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Ζούμε σε έναν κόσμο όχι αληθινό αλλά ψευδή, μη πραγματικό αλλά εικονικό. Ζούμε στην εποχή όχι της πληροφόρησης αλλά της παραπληροφόρησης. Πώς είναι δυνατόν λοιπόν, βασισμένοι στην διδασκαλία των Τριών Ιεραρχών, να διακρίνουμε το αληθές και το χρήσιμο από το ψευδές και το άχρηστο, το σημαντικό από το ασήμαντο και να φέρουμε τη γνώση στα μέτρα μας ή αλλιώς “την πέτρα στο αλφάδι” ?

“Δεν πρέπει να παραδώσετε στους αρχαίους συγγραφείς το τιμόνι του νου σας , για να σας πάνε όπου θέλουν αυτοί , δεν πρέπει να τους ακολουθείτε σε όλα. Πρέπει να πάρετε από αυτούς ό,τι είναι χρήσιμο και να μη δώσετε προσοχή στα υπόλοιπα”, έλεγε ο Μέγας Βασίλειος , έχοντας ταχθεί υπέρ της κριτικής σκέψης και ορθής αξιολόγησης της πληροφορίας και όχι της στείρας αποστήθισης της γνώσης. Το μήνυμα του είναι διαχρονικό. Σήμερα, περικυκλωμένοι από ένα πλήθος άχρηστων και αναληθών πληροφοριών πρέπει να εξακριβώνουμε και να πιστοποιούμε τη γνώση πριν τη δεχτούμε. Να ξεχωρίζουμε τι μας ενδιαφέρει και τι δε μας ενδιαφέρει, τι είναι ωφέλιμο και τι είναι επιζήμιο.

Ο δρόμος της γνώσης δεν είναι εύκολος. Υπάρχουν δυσκολίες, ειδικά στην αρχή της προσπάθειάς μας για “αναρρίχηση” του βουνού, που λέγεται γνώση. Δεν είναι υπόθεση του καθενός. Είναι ντροπή, όμως, ενώ απωθούμε τις βλαβερές τροφές , στις πληροφορίες και στα μαθήματα, που είναι η τροφή της ψυχής να μη δίνουμε καμία σημασία, αλλά να τα παίρνουμε και να τα καταπίνουμε όλα. Είναι αναγκαίο να πάρουμε ό,τι είναι χρήσιμο και να προφυλαχτούμε από οτιδήποτε είναι επιζήμιο. Γιατί οι πληροφορίες πολλές φορές μπορεί να μην είναι απλώς ασήμαντες για εμάς, αλλά είναι δυνατόν να μας προκαλέσουν ζημιά. Εύκολα μπορούν να επηρεάσουν τη σκέψη και την κριτική μας, οδηγώντας μας σε ένα λανθασμένο, πλασματικό συμπέρασμα. Επομένως, η αξία της ψυχής είναι η αλήθεια. Καλό είναι, όμως, να περιβάλλεται και από κοσμική σοφία, έτσι ώστε ο άνθρωπος να μπορεί να καταλάβει και να αιτιολογήσει, στον εαυτό του πρωτίστως, γιατί κάτι είναι σωστό ή γιατί κάτι είναι λάθος. Ο ίδιος ο άνθρωπος, όμως , δεν θα πρέπει να παραιτείται και να τα παρατά εύκολα, όταν δεν μπορεί να διακρίνει την αλήθεια. “Επιμονή, μήτηρ μάθησης”, σοφά έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Γιατί όπως ο γιατρός, όταν διαπιστώσει ότι το νόσημα δύσκολα θεραπεύεται και υποχωρεί, δεν παραιτείται, ούτε δυσανασχετεί, αλλά τότε προπαρασκευάζεται περισσότερο για την επέμβαση και τη θεραπεία, έτσι και ο άνθρωπος , όταν συναντά εμπόδια, τα οποία τον δυσκολεύουν στο να “δει” την πραγματικότητα, θα πρέπει να επιμείνει και να επιστρατεύσει όλες του τις δυνάμεις για να την αποκαλύψει. Το ξεκίνημα αυτής της προσπάθειας θα είναι δύσκολο. Όταν όμως ο άνθρωπος συνηθίσει στη διαδικασία αυτή θα μπορεί πλέον να κατανοήσει την αλήθεια χωρίς καμία δυσκολία. “Όταν συνηθίσουμε να αντικρίζουμε τον ήλιο στο νερό, κατόπιν μπορούμε να στρέψουμε τα βλέμματά μας κατευθείαν επάνω του”, υποστήριζε ο Μέγας Βασίλειος.

Θα ήταν εύκολο, ο άνθρωπος να θεωρήσει ότι ζει σε ένα κόσμο, όπου κυριαρχεί μονάχα η αλήθεια. Αυτό θα ήταν όμως αντίθετο στη διδασκαλία των Τριών Μεγάλως Πατέρων της εκκλησίας, των οποίων η προσφορά στον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή στις μέρες μας. Συνεπώς, είναι αναγκαία η πνευματική ανάταση και καλλιέργεια της ψυχής του ανθρώπου, ώστε να μπορεί να διακρίνει το καίριο από το ασήμαντο, το μόνιμο από το πρόσκαιρο, την ουσία από τα “συμβεβηκότα” της ουσίας και να ζήσει στον κόσμο τον οποίο οραματίστηκαν οι Φωτισμένοι Ιεράρχες.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Η παρούσα εργασία διακρίθηκε στο Ρητορικό Διαγωνισμό του Κολλεγίου Αθηνών με αφορμή τον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών 2015